Simalungun merupakan kabupaten yang terletak di sumatera utara dengan penduduk aslinya adalah suku batak simalungun. Yang mana simalungun memiliki marga seperti Sipayung, Sinaga, Saragih, Damanik dan Purba.
Daerah simalungun ini minim sekali penulis cerita rakyat. Yang mana cerita rakyat ini sangat membantu untuk bahan pelajaran muatan lokal untuk simalungun atau luar simalungun. Dan berikut ini penulis seorang asli dari simalungun mengumpulkan cerita rakyat simalungun.
Yang mana cerita rakyat simalungun ini hanya sebatas cerita saja. Dan cerita rakyat simalungun ini juga tidak diketahui kepastian kebenarannya. Oleh sebab itu ini hanya lah cerita karangan saja.
Dalam cerita rakyat simalungun ini nantinya juga akan ada terjemahan dalam bahasa indonesia nya. Karena kita tahu bahwa banyak orang yang bermarga simalungun yang tidak tahu lagi atau tidak mengerti lagi bahasa simalungun. Sehingga harus di buat terjemahan dalam bahasa indonesia nya.
Cerita rakyat simalungun ini di tulis oleh Ronaldo Sipayung yang merupakan asli orang simalungun. Dan memang betul – betul paham dengan bahasa simalungun. Maka berikut di bawah ini cerita rakyat simalungun.
1.Cerita Kereh Pakon NI bALIANG Panjaga juma
Naboron dong ma sada halak parhuta namarjuma goranni ai ma bapak Pattaria. Bapak pattria on bahat tumang suan suananni ijuma nai. Dong ma suan suanni galuh, jagul, omei, tabu, ambotik nai lain – lain.
Halani bahatni suan suanni ni ijuma. Bahenni pajaga juma ni piga – piga baliang. Dong ma ai baliang ni 5. Baliang non, 2 indung – indung 3 tolu anak ni. Bani piga piga bulan aman pe tong suan suananni bapak pattaria on. Halani buah ni suan suanni ni. Etek – etek pe buah ni.
I dohor jumai nai bahat tumang do kereh. Halani i samping juma nai harang toras. Sedangkan juma non borsih langdong hayu hayu. Bolak ni juma non dongdo kira kira 5 hektar.
Piga piga minggu pudi on. Sering ma kereh mamantau mantau juma non humbani pinggir harangan toras ai. I botoh baliang ni do, dong kereh janah sering do i gunggungi baliang ai kereh on. Tapi halani kereh on iatas hayu na baggal seng pala mabiar. Malah i ejek ejek ni do tong kadang baliangon.
Halani takkang ni kereh on. Kadang pantat nai i patuduh tuduh ni bani baliang on. Baling on manggung gung tumang dassa boi. Halani lang boi ia manakkih.
Marbuah Suan Suanan ni Bapak Pattaria
Dopma piga – piga bulan marbuah ma. Ganupan suan – suanan ni bapak pattria on. Halani dopma baggal – baggal buah ni suan suanan ni bapak pattria on. Mager ger ma mata ni kereh mangidah buah ni ai.
Jadi marpikkir ma kereh sonaha ma ase boi laho au hu tongah ni juma ni bapak pattria on laho mambuet panganon buah suan suanoni ai.
Jad i torih torih ni ma situasi ni juma ai tiap hari. Dapot ma panorang i botoh kereh on anggo si mada juma ai. Mulak jam 5 sore tiap ari. Janah paima laho mulak i bere ma baliang ni lobei mangan.
Kebiasaan ni baliangan ai tong. Anggo dopma i bere mangan marayoh ma ia mardalani. Jadi jam jam tongah 6 sore boi ma masuk hu juma ni bapak pattria ai. Jadi patar ni tongah 6 ma kereh ai masuk hu juma ai. I pangani ma jagul ni bapak pattria on.
Patar pagi nai hu juma bapak pattria on. i idahni ma dopma bois jagul ni i pangan kereh ai. Janah marsahapi ma Bapak Pattria on. Ai aha do gunani ho lo baliang tarjaga ho pe lang kereh ai. Hona gilai ma baliang ai. Tudu homa sadari ni ai mulak siang do bapak pattria on halani laho undangan homa ia. Mulak ma bapak pattria on.
Anggo on kaliling kaliling ma ganup baliang on sampai sore. Nai sore nai roh do lagi bapak pattria on. i idah ni ma tongon – tongon do baliang ni on manjaga juma non. I Bere ma mangan baliang on.
Pas mangan ma baliang on. Masuk ma kereh ai sip sip. hu tongah ni juma ni bapak pattria on. Bois ma ipangan galuh ni bapak pattria.
Patar ni roh ma simada juma ai. Hona gilai ma ganup baliang ai. Janah halani palak ni bapak pattria on soppat do i bobok ni indung ni baliang ai. Nai i atahon ni do homa. Anggo i pangan kereh ai pe patar suan suanan hon. Hanima baliang lang hubere mangan. Rahanan ma hu sayat hanima.
Songon na lungun ma pangahap ni indung ni baliang on. Juppahi ni ma kereh ai i pinggir harangan toras ai. Pas ma panorang kereh iatas hayu baggal. Janah sonon ma kira kira parsahapan ni kereh pakon baliang ai.
Percakapan Baliang Pakon Kereh
Baliang : Jago do hotene kereh bois i pangani ho suan – suanan on.
Kereh : Ai ma ge, kan ai do gunani ho pakon simada ni juma on. Ho manjaga suan suanon, simada tanoh manuah nai nami ma manen . Kan nami do ijon bos ni (Sambil tartawa kereh on ).
Baliang : Ooooo…Sonai tene attigan lang tardapot ho. Hu harati do ulumin bois ( Anggo on manggila ma baliang ).
Kereh : Anggo boi ..
Baliang ; Oke…
Marpikir Ma indung ni Baliang on
( Marpikir Baliang ai ) Pagi dass hu sore ai hujaga do. Mase boi soppat masuk kereh ai tene. Tak pas mangan ai do nami sore sore ai sadea masuk. Jadi marsahapi ma indung – indung on pakon anak – anak ni. Ase sore sore lang pala mangan sadea. Cukup ma sada tumang na mangan.
Nai 4 baliang ma marbuni. Ase hita takkap lobei kereh ai. Parbunianta hita hurak tanoh on nini indung baliang ai. Jadi i hurak sadea ma tanoh ai untuk parbunian sadea.
Pas ma sore nai. Sada baliang tumang ma. Mangan i sopou ai. Janah 4 baliang mulak hussi bapak pattria langsung do marbuni 4 baliang laho manori kereh ai.
Masuk ma kereh hu tongah jumai ai. Jadi tardapot baliang ai ma kereh ai i tongah juma ai. Langsung marluppati ma kereh ai i atas buah ni galuh ai hu jai hu jon. Janah lang boi kereh ai laho hu harangan toras. Halani anggo hu laho harangan toras ai. Harus do manggawang kereh ai bani tanoh.
Jadi i gungungi baliang on ma kereh ai torus ase hu toruh ia. Tapi pintar do kereh on lang pot ia hu toruh. Marluppati tumang dassa sadea hujai hujon bani galuh ai.
Cara ni Baliang Ase Boi Manakkap Kereh Ai
Jadi halani lang boi tartakkap baliang on. Mambahen cara ma ia ase boi dapot kereh on. Jadi sonon ma parsahapan ni baliang pakon kereh ai.
Baliang : Boi do nima hu paluah lang hu takkap pakon boi nima mamboban buah suan suanon on. Tapi dong syarat ni.
Kereh : Aha syarat ni…
Baliang : Sada nasiam manlawan au marlomba mambahen lubang ni tabu on nai i sarungkon bani leher ta masing masing. ise na paling podas siap berarti ia na monang.
Kereh : Jadi anggo kalah au naha
Baliang : Marjanji siam ulang be roh hu juma on
Kereh : Boi ..( Bani uhur ni kereh ai, anggo sonai gampang dassa ai )
Janah i buet ma 2 tabu ai. Janah marlomba ma sadea. Ijon kereh marpikir podas das hu bahen in , nini kereh on.
Pas marlomba ai tongon do podas do ibahen kereh ai tabu ai jadi kalunghon nii leher ni. Lang i sadari kereh ai. Hape tabu on lang boi maluah humbani leher ni. Halani soppit tu halani tarudu ia. Jadi ai ma kesempatan baliang ai. Manakkap kereh ai, halani baliang ai fokus ni ia laho manakkap kereh ai do. Sedo laho monang lomba ai.
Jadi pas tarsarung tabu ai bani leher ni kereh ai. Langsung do i takkap baliang ai kereh ai. Halani pas sonai lang boi lari kereh ai kissah . Halani boratan ulu janah lang boi maluah tabu ai. Mittor mardorak dorak ma kereh ai halani tartakkap.
Halani dopma tartakkap sada kereh ai. Mittor larian ma kereh na bani galuh ai mabiar sadea. Jadi piga – piga kereh tartakkap do sadea sebagian nai dong do na marhasil laho hu harangan toras ai.
Janah piga piga kereh na tartakkap ai i boan sadea ma i sopou ai. Patuduh ni ma bani bapak pattaria ai. Janah patar ni megah ma bapak pattaria ai. Halani kereh na mamangan buah ni suan suanonni ai tartakkap.
Penutup
Demikian lah cerita rakyat simalungun yang di tulis oleh Ronaldo Sipayung. Semoga dengan cerita rakyat simalungun ini dapat menjadi bahan cerita kita sebagai orang simalungun.
Dan memang cerita rakyat ini tidak banyak yang tahu. Karena memang ini baru di populerkan oleh Ronaldo Sipayung meskipun sudah. Yang mana cerita ini di ambil berdasarkan sedikit pengalaman dan di tambahkan narasi.
Adapun niat Ronaldo Sipayung ini membuat cerita rakyat simalungun ini. Supaya generasi simalungun mau belajar dan membaca cerita dalam bahasa simalungun.